امامزادگان جعفر و محمد (عليهما السلام(

در مركز شهر دامغان در خيابان امام خمينى (ره) مجموعه امامزاده جعفر(ع) شامل بقعه امامزاده جعفر(ع) و بقعه امامزاده محمد(ع) ، آرامگاه شاهرخ و بناى چهل دختران وجود دارد . قدمت اين مجموعه به 1250 سال قبل و مربوط به دوره سلجوقى مى باشد و به ثبت آثار تاريخى رسيده است . امامزاده جعفر(ع) از اولاد حضرت امام سجاد(ع) مى باشد و امامزاده محمد را از اولاد حضرت امام موسى كاظم(ع) مى دانند .

امامزادگان عبدالعالى و عبدالمعالى (عليهما السلام(

در جنوب شرقى شهر دامغان و در محله معصوم زاده ، مقبره اى وجود دارد كه مشهور به معصوم زادگان عبدالعالى و عبدالمعالى است . بنابر مدارك موجود در اداره اوقاف ، در سنه 1205 دوازدهم ماه شعبان جناب اميرالمومنين على بن ابى طالب(ع) در عالم رويا خواب نما نمود به كربلايى فضل على ، كه دو تن از امامزاده واجب التعظيم در شهر دامغان مدفونند به نامهاى يكى امامزاده عبدالعالى و ديگرى امامزاده عبدالمعالى و از ولدان فضل بن زيد بن امام حسن مجتبى(ع) هستند كه اين مطلب بر روى سنگى كنده و در داخل حرم نيز وجود داشته است .

مسجد تاريخانه دامغان

گزافه نيست اگر بگوييم كه اين بنا كهن ترين بناي دوره اسلامي است كه شالوده ساساني خود را حفظ نموده و ظاهرا از خرابي ها و صدمات ناشي از زلزله قرون گذشته در امان مانده است. اگر چه نوشته اي كه تعيين كننده تاريخ بناي آن باشد موجود نمي باشد. ولي از روي سبك بنا مي توان آن را متعلق به قبل از سال 200 هجري قمري دانست. اهميت اين بنا بخاطر امتزاج سبك عربي اسلامي و اسلوب و معماري عهد ساساني آن است. تاقهايي كه بدون مجاورت ديوار, روي ستونهاي تاريخانه ساخته شده اند معماري عهد ساساني را به ياد مي آورد. ستونهاي تاريخانه داراي تاقهاي ضربي وسيع و موازي با نما ها هستند. از طرف صحن مسجد, مانند ايوانهاي زمان ساسانيان باز و گشوده اند. از نظر معماري قطر و اندازه ستونهاي كاخ تپه حصار دامغان كه به جاي مانده از دوره ساسانيان است برابر با اندازه و قطر ستونهاي تاريخانه مي باشد. و اين نشان دهنده استمرار و تداوم معماري ساسانيان در دوره اسلامي است. احتمالا تاريخانه در زمان تسلط اعراب بر ايران, آتشكده يا معبدي بوده كه بعد ها به مسجد تبديل شده است. ساختمان مسجد, مربوط به قرن دوم هجري قمري مي باشد .

مسجد جامع دامغان

مسجد جامع دامغان روبروي مدرسه حاج فتحعلي بيگ كه به آن مدرسه پامنار نيز مي گويند قرار گرفته است . طول آن 35 متر و عرض آن 18 متر مي باشد . داراي دو رديف ستون است كه روي ستونها سقف هاي مدور آجري دارد . و فواصل آجرها نيز با گچ بند كشي شده است . ستونها هم آجري است و محراب آن از گچ ساخته شده , مسجد دامغان را ميرزا محمدخان سپهسالار دامغاني بنا نموده است .